In het negende Seminarie, “L’identification”, in de sessie van 28 maart 1962, heeft Lacan het over twee vormen identificatie, met name de identificatie die ook wel als incorporatie wordt gekenmerkt, en de identificatie die doorgaat onder de modus van de zuivere betekenaar. Bij de laatste vorm maakt Lacans spreken een klein “struikelovertje”, dat hij herpakt in termen van “plutôt”, … “toch niet dit, eerder dat …”. De identificatie onder de modus van de zuivere betekenaar verwijst naar het subject dat de trait unaire op de wereld zet, zo zegt hij eerst. En dan, “plutôt”…, is het de trait unaire die, eens apart gezet, het subject doet verschijnen als de instantie die telt, de instantie die meetelt.

Het gehele seminarie behandelt en bewandelt die beweging van een zogenaamd gecentreerd, beslissend en agerend subject (dat de trait unaire op de wereld zet) – haastig, al te haastig, vertrekpunt – naar een subject dat, in een tweede tijd, altijd retroactief, de maat probeert op te nemen van hoe het uitspreken zelf, met de daarin werkzame driftmatigheid, doorkruisend en knippend is en daarvan de merktekens nalaat in het uitgesprokene. Een trait unaire die zich toont als wat “apart gezet is”, als iets wat over alle hoofden heen beslist is, zet aldus aan tot subjectivering, doet zoiets als het subject verschijnen als wat heftig en haastig bezig is met de zaak samen te rapen, als een instantie die telt en meetelt, die spreekt en meespreekt en die met graagte de merktekens en de betekenaars tevoorschijn haalt om het te zeggen. Niet zonder enige bibbering evenwel, zo blijkt uit de “struikelovers”, de lapsussen, de dromen, … die ons kunnen herinneren dat het misschien net niet die betekenaar of betekenis is, net niet dat woord van de ander. Een verdeeld of gedeeld subject heet het dan, schipperend tussen het uitspreken en het uitgesprokene, verrast door wat vanuit die kloof kan verschijnen.

Deze studiedag staat open voor bijdragen die in brede zin met identificatie te maken hebben. Hoe het tellen en het meetellen, het spreken en het meespreken, de eenheid en de identiteit, het effect van het “altijd al apart gestelde” voor processen van subjectivering en collectivisering, zich manifesteren, zowel op psychisch als op politiek vlak, is wat ons gedurende deze dag zal bezig houden. Vragen rond identiteitspolitiek, persoonlijke identiteit, seksuele- of gender identiteit, … kunnen hier dus allemaal een plaats vinden.

Gertrudis Van de Vijver

Opgelet:
Op de folder vind je de juiste prijzen (60€, 50€ voor leden GPP, 10€ voor studenten -26 jaar). In de bevestigingsmail zal je nog ten onrechte de oude prijzen zien staan (50€, 40€, 10€). Gelieve het juiste bedrag over te maken.

De lunch (broodjesmaaltijd met soep) is ook verkrijgbaar in veggie en glutenvrije versie. Gelieve dit te noteren in de ‘opmerkingen’ in het inschrijvingsformulier.

Geestelijke gezondheidszorg is actueel, althans wanneer men afgaat op de nieuwsberichten, waarin het met de regelmaat van de klok opduikt. Nochtans is ons werkveld allerminst nieuw, al kreeg het vroeger andere namen: de psychiatrie, het asiel, … Wat is de motor van dergelijke verschuivende benoemingen, en wat zijn het effect?

De pertinentie van deze vraag neemt niet weg dat de kwestie ultiem telkens opnieuw cirkelt om de vraag wat het is mens te zijn. In het kielzog daarvan duiken andere vragen op. Op welke manier raakt een mens verstrikt in zichzelf en de ander? Moeten we deze bij uitstek menselijk symptomen van aparte pathologische etiketten voorzien, opdat ze hun verondersteld adequate behandeling zouden krijgen? En op welke manier organiseert de hulpverlening zich in deze context? Last but not least stelt zich ook de vraag in hoeverre deze geestige gezondheidszorg de burger in de pas wil laten lopen van de maatschappelijke idealen. Wie is er eigenlijk ziek, en waaraan? Dergelijke kritische vragen hebben enkele decennia geleden onder meer geleid tot de beweging van de antipsychiatrie, die de patiënt als mens in ere wou herstellen. De psychoanalyse kenmerkte zich evenzeer als een kritische stem in deze context, tot op heden: het is geen toeval dat het heel vaak analytici zijn die werken met de mensen die elders uit de boot vallen.

Het is in deze context dat Maud Mannoni (1923-1998) niet onvermeld kan blijven: als analytica hors catégorie liet ze zich inspireren door de antipsychiatrie, zonder de klinische realiteit evenwel uit het oog te verliezen. Vanuit een radicale keuze voor een analytische ethiek poogde ze dit zeer concreet gestalte te geven in het klinisch werken met het psychotisch subject. De recente honderdste verjaardag van haar geboortedag vormt dan ook de ideale aanleiding om haar parcours en de inzet ervan terug in het licht te plaatsen. Samen met haar willen we de vragen van vandaag (her)formuleren, als vragen voor vandaag. Kortom, teruggaan naar een originaliteit, in de verschillende betekenissen, om van daaruit een antwoord te formuleren op wat vandaag op het spel staat in de geestelijke gezondheidszorg. De verschillende sprekers zullen dit doen vanuit een verwevenheid van Mannoni’s teksten met hun eigen actuele klinische werk.

Opgelet:
Op de folder vind je de juiste prijzen (60€, 50€ voor leden GPP, 10€ voor studenten -26 jaar). In de bevestigingsmail zal je nog ten onrechte de oude prijzen zien staan (50€, 40€, 10€). Gelieve het juiste bedrag over te maken.